We kunnen de wereld om ons heen waarnemen met verschillende zintuigen. Onze hersenen hebben de bijzondere eigenschap om deze zintuiglijke informatie te integreren, waardoor onze waarneming verbetert. Hoewel we niet geboren worden met volledig ontwikkelde vaardigheden voor zintuiglijke integratie, ontwikkelen deze zich naarmate we interactie hebben met onze omgeving. Hoe ontstaat deze bijzondere samenwerking dan? Wat gebeurt er met deze integratie als iemand bijvoorbeeld blind geboren is of hersenletsel heeft opgelopen? Hoe verwerken mensen met dergelijke beperkingen sensorische informatie en hoe beïnvloedt dit hun vermogen om te bewegen?

In deze lezing geef ik een kijkje achter de schermen van hoe de zintuigen samenwerken en hoe plasticiteit van de hersenen kan worden ingezet voor multisensorische revalidatie.

Djan is door een Septo Optische Dysplasie (SOD) blind vanaf zijn geboorte. Zijn oogzenuw is niet goed aangelegd. Hij zit in 5 havo en zijn hobby's zijn muziek maken, optreden met een band of alleen. Hij voetbalt, skiet en geen sportieve uitdaging kan hem gek genoeg zijn.  Djan kan als geen ander vertellen dat je meer kan dan je denkt, ook al zijn er zintuigen die je in de steek laten. We kennen bij AKK Djan al heel lang, we mogen zijn baby video’s in de lessen motorische ontwikkeling nog steeds gebruiken. Na 18 jaar kan hij zelf vertellen wat hem in beweging heeft gebracht, waar uitdagingen en kansen liggen en hij laat letterlijk van zich horen!

Femke heeft een erfelijke aandoening die haar zicht en gehoor in toenemende mate aantast (Usher syndroom). Ze heeft een innemend boek geschreven; de evenwichtskunstenaar, over de persoonlijke uitdaging om zo goed mogelijk haar weg te vinden in de verdwijnende visuele en auditieve wereld. Toen ze ging begrijpen dat ze langzaam doof en blind zou worden vroeg ze zich af hoe ze zich nog zou kunnen verbinden met de wereld die haar dierbaar is. Met mensen die haar dierbaar zijn, haar inspireren en waarmee ze nog veel mee wil delen. Deze kernvraag is haar werk geworden. Ze ontdekte in de loop der jaren de kracht van waarnemingsvermogen van alle zintuigen.  

Het vermogen om met behulp van zintuigen ervaringen op te doen, meer of minder bewust, is een rijk vermogen dat wij bezitten en dat veel verder gaat dan wat we zien met onze ogen en horen met onze oren. Het proprioceptie en tactiele systeem spelen daarbij een essentiële rol.  Het is niet alleen het niet meer kunnen zien of horen maar een totaal andere beleving van andere zintuiglijke modaliteiten. De impact van slechter zien en horen op haar bewegend functioneren, en energiemanagement is groot. Femke deelt haar ervaringen en kennis zodat kinderen en/of volwassenen met visuele en/of auditieve beperkingen (die het wellicht niet zelf kunnen vertellen) betere ondersteuning krijgen en begrepen worden. Door meer inzicht en bewustwording over zintuigen waar we ons wellicht wat minder bewust van zijn, inspireert ze ons om adequater afstemmen op wat kinderen of volwassenen nodig hebben. 

Ze is als (ervarings)deskundige betrokken bij diverse wetenschappelijke onderzoeken in binnen en buitenland, geeft lezingen, schrijft boeken en heeft een eigen praktijk “levensvonk”.

Irritatie als je zus ’s nachts snurkt, ergernis als je vader hard niest. Deze gevoelens zijn normaal: ieder kind ervaart ze weleens. Bij kinderen en jongeren met de aandoening misofonie gaat deze ervaring een stuk verder. Zij ervaren in extreme mate woede of walging wanneer zij geconfronteerd worden met bepaalde geluiden, zoals eetgeluiden en geluiden met de neus of mond (bijvoorbeeld ademen of neus ophalen). Niet zelden krijgen ze in zo’n situatie het gevoel de ander iets aan te willen doen. Voor hen is het onderscheid tussen normale irritatie en misofonie vaak heel duidelijk. De gevolgen van misofonie voor kinderen en jongeren zijn groot: ze ervaren vaak angst om de geluiden te horen, eten liever alleen op hun kamer, hebben meer moeite om zich te concentreren op school en gezellige gezinsmomenten worden overschaduwd door de focus op de geluiden. Er is dringend behoefte aan een evidence-based behandeling. 

Bij het Amsterdam UMC en Levvel, landelijke expertisecentra voor misofonie, is wereldwijd een van de eerste wetenschappelijke onderzoeken verricht naar (groepsbehandeling voor) misofonie bij kinderen en jongeren. Tijdens deze interactieve lezing worden de resultaten besproken en gaan we dieper in op onze groepsbehandeling. Deze bestaat uit elementen van cognitieve gedragstherapie en psychomotorische therapie. We maken o.a. gebruik van humor, creativiteit en beweging. De focus ligt op het kind en het gezin.

Voortdurend in beweging zijn, woede-uitbarstingen, vaak hoofdpijn hebben of uit het raam staren: het kunnen signalen zijn van zowel over- als onder-prikkeling bij kinderen. Uit onderzoek blijkt dat het onjuist inzetten van prikkel-hulpmiddelen averechts kan werken bij het functioneren en welzijn van kinderen. Maar…hoe weet je als hulpverlener hoe het gesteld is met de prikkelregistratie van een kind? Bieden observaties wel voldoende inzicht? Of kun je kinderen hier zelf over bevragen? In mijn lezing zal ik ingaan op prikkelverwerking in het ontwikkelende kinderbrein en zal ik resultaten presenteren van een voorstudie. In deze studie heb ik individuele verschillen in zintuiglijke prikkelverwerking (o.a. op het gebied van beweging), bij kinderen tussen de 7 en 12 jaar in kaart gebracht met zelfrapportage.

Kinderen met functionele mictieproblemen vertonen vaak een verminderd vermogen om blaassignalen op te merken en zijn zich minder bewust van symptomen zoals aandrang of natte broeken. Dit wordt vaak gezien als een copingmechanisme om een overactieve blaas te overleven, of als gevolg van gespannen bekkenbodemspieren (dysfunctional voiding) of obstipatie, waardoor het lastig is om het blaasgevoel te herkennen.

Hoewel er nog weinig bekend is over of sensorische problemen bij deze kinderen een van de oorzaken kunnen zijn, tonen enkele studies aan dat kinderen met dysfunctioneel voiding meer sensorische problemen ervaren dan de populatienorm. Dit benadrukt de complexiteit van de behandeling van functionele mictie- en defecatieproblemen, waarbij goede diagnostiek en multidisciplinaire samenwerking van essentieel belang zijn.

Het delen van kennis en het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek zijn cruciaal om de zorg voor deze kinderen te verbeteren. Onderzoek naar holistische benaderingen kan bijdragen aan een beter begrip van de onderliggende oorzaken van functionele mictie- en defecatieproblemen, waardoor effectievere behandelingsstrategieën kunnen worden ontwikkeld. Door nauwe samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals, zoals kinderurologen, kinderpsychologen, kinderfysiotherapeuten en urotherapeuten, kan een geïntegreerde aanpak worden gecreëerd die alle aspecten van de zorg voor deze kinderen omvat.

Andre en Chantal hebben beiden een passie voor neuropsychologie en prikkelverwerking. Ze sluiten deze dag af met de presentatie van de visie van AKK op prikkelverwerking en interventie. Waar liggen (door evidentie aangestuurde) kansen met betrekking tot interventie?

Hoe maken we de vertaalslag vanuit de wetenschappelijke presentaties van vandaag naar de praktijk? Welke rol is weggelegd voor de (kinder)fysiotherapeut in relatie tot bewegend functioneren? Wat kan de ergotherapeut betekenen, de oefentherapeut en de logopedist? Hoe kunnen we efficiënter samenwerken met artsen en gedragskundigen? Wat moeten we aan inzichten achter ons laten en waar willen we naartoe?

In iedere groep of klas zitten kinderen voor wie het verwerken van prikkels niet vanzelfsprekend is. Kinderen met een diagnose zoals autisme of adhd, maar ook kinderen zonder diagnose met uitdagingen in de prikkelverwerking. Kinderen reageren sneller op prikkels, worden afgeleid, raken geïrriteerd of sluiten zich af. Andere kinderen missen juist prikkels waardoor het meedoen in de klas of groep ook een uitdaging kan worden. Deze verschillende manieren van prikkelverwerking vragen om aanpassingen in de omgeving. Aanpassingen in het dagprogramma, in omgevingsfactoren en in je manier van begeleiden op school, groep of dagbesteding zorgen voor een sensorische waardevolle omgeving.

Robert en Sandra nemen je mee in de wereld van prikkelverwerking en de ondersteuningsmogelijkheden voor in je groep of klas. Ze geven inzicht in hoe ondersteuning eruit kan zien bij dagelijkse hulpvragen, met strategieën die je voor (en zo mogelijk met) het kind gaat uitwerken. Gebruikt wordt het door hen ontwikkelde model van de Sensorisch Waardevolle Omgeving, maar anno 2024 natuurlijk wel in een vernieuwde 2.0 versie!

Dat doen ze in twee workshops. Tijdens deze eerste workshop is iedereen nog goed alert en zal, in een lekker tempo, de theorie worden gepresenteerd.

In gedrag van een kind ligt veel verscholen. Daarvan is orthopedagoog Niels van Delden, overtuigd. Hij heeft ruime ervaring met diagnostiek en behandeling bij kinderen van nul tot zes jaar oud met een anders verlopende ontwikkeling. Niels is FloorPlay-specialist en werkt vanuit de visie van Infant Mental Health (IMH), waarbij de wisselwerking tussen omgeving, biologische factoren en de ouder-kindrelatie centraal staat. Dat betekent breed kijken, door de tijd heen, naar het ontwikkelingsverloop van het kind, de ouder en belangrijke anderen. Want gedrag in het hier-en-nu, kent zijn oorsprong vaak door interacties en gebeurtenissen uit het verleden. ‘Als een kind het jou moeilijk maakt, heeft het kind het juist moeilijk.’ Dat moet je steeds voor ogen houden als je te maken hebt met afwijkend gedrag, vindt Niels. ‘Gedrag is een vorm van communicatie en heeft dus een functie: kinderen willen met hun gedrag iets aan jou vertellen.’ In deze workshop/lezing neemt Niels je mee langs een aantal belangrijke concepten en theorieën binnen de visie van Infant Mental Health (IMH) en leer je dat in het contact puur beter werkt dan perfect.

Verantwoord en veelzijdig bewegen met het jonge kind, hoe richt je deze situaties goed in? Hoe zorg je voor beweegsituaties die zorgen voor de maximale prikkel op het kind zijn eigen 'unieke' niveau? In deze workshop/lezing word je meegenomen in een kort stukje onderbouwing over goed en verantwoord bewegen, om daarna zelf praktijksituaties te ervaren en klaar te zetten.

Onderwerpen als risicovol spelen, vrij spelen zonder kaders en vanuit de eigen belevingswereld zijn onderwerpen waarbij Sven wil staan. De workshop wordt ondersteund met een aantal video’s uit de praktijk die goede inzage geven in het jonge kind en veelzijdig bewegen.

Djan is door een Septo Optische Dysplasie (SOD) blind vanaf zijn geboorte. Zijn oogzenuw is niet goed aangelegd. Hij zit in 5 havo en zijn hobby's zijn muziek maken, optreden met een band of alleen. Hij voetbalt, skiet en geen sportieve uitdaging kan hem gek genoeg zijn.  Djan kan als geen ander vertellen dat je meer kan dan je denkt, ook al zijn er zintuigen die je in de steek laten.

We kennen bij AKK Djan al heel lang, we mogen zijn baby video’s in de lessen motorische ontwikkeling nog steeds gebruiken. Na 18 jaar kan hij zelf vertellen wat hem in beweging heeft gebracht, waar uitdagingen en kansen liggen en hij laat letterlijk van zich horen!

Deze workshop is een vervolg op de workshop vanochtend. 
Tijdens deze workshop zal, interactief, de vertaalslag naar de praktijk worden gemaakt.

Kijken vanuit Kracht, het is makkelijker gezegd dan gedaan. Waar zit die kracht bij jezelf als je het even niet meer ziet zitten en bij kinderen of (jong)volwassenen met ASS of ADHD op de groep? We zijn snel geneigd om uit te gaan van het negatieve, van de belemmering, en dat maakt dat we het positieve niet makkelijk meer kunnen zien. Niet in ons zelf, maar ook niet in de kinderen in de klas of groep die met opvallend of uitdagend gedrag veel van ouders, leerkrachten of begeleiding en van zichzelf vragen. Edwin krijgt kinderen en volwassenen in beweging door ze op een andere manier te laten kijken naar de situatie en wellicht hun eigen functioneren, zodat ze zelf kunnen doen wat werkt. 

Edwin deelt een aantal basisprincipes, uit zijn ruime ervaring als intern begeleider en coach waar je morgen in je werk en je eigen leven mee verder kunt. Anders kijken naar de kinderen in je groep of klas, wellicht een beetje anders kijken naar jezelf!

In mijn lezing ga ik het hebben over de ontwikkeling van sociaal-emotionele en executieve vaardigheden in (pre)pubers, in relatie tot de ontwikkeling van het brein.
Wat kunnen we, gezien hun hersenontwikkeling, verwachten van onze leerlingen op het gebied van plannen, emotieregulatie en weerstand tegen groepsdruk? Ook zal ik nieuw onderzoek bespreken hoe kennis over het brein de mindset van leerlingen kan veranderen. Gedurende mijn verhaal zal ik proberen om hardnekkige ‘neuro-mythes’ te ontkrachten.

Belangrijk is dat het gedrag in (pre)pubers niet altijd weerspiegelt wat we in de hersenen zien gebeuren!